🎥 مشاهده ویدیو کامل آموزش افزایش ولتاژ توسط مهندس مهدی روحی

مقدمه‌ای بر رفتار سلف و خازن

قبل از ورود به فرآیند افزایش ولتاژ باید بدانیم سلف و خازن چه نقشی دارند:

• 🔹 سلف: با تغییرات ناگهانی جریان مخالفت می‌کند. یعنی اجازه نمی‌دهد جریان یک‌باره افزایش یا کاهش یابد.
• 🔹 خازن: با تغییرات ناگهانی ولتاژ مخالفت می‌کند. یعنی ولتاژ را صاف و متعادل نگه می‌دارد.

این دو قطعه ساده، اساس تمام مدارهای سوئیچینگ و افزایش ولتاژ در موبایل هستند.
در شماتیک‌خوانی و نقشه‌خوانی مدار، همیشه به این موضوع توجه ویژه می‌شود.

مکانیزم سوئیچینگ در آی‌سی

باتری ۴ ولتی ابتدا به یک سلف هسته‌دار وارد می‌شود. سپس آی‌سی با سرعت بالا شروع به سوئیچینگ می‌کند.
سوئیچینگ یعنی قطع و وصل سریع ولتاژ به زمین.
در نگاه اول ممکن است این کار شبیه یک اتصالی خطرناک به نظر برسد،
اما چون سلف با تغییر جریان ناگهانی مخالفت می‌کند،
در واقع به‌جای تخریب مدار، انرژی را به‌صورت میدان مغناطیسی ذخیره می‌کند.

وقتی اتصال قطع می‌شود، میدان مغناطیسی اطراف سلف فرو می‌ریزد و دوباره به انرژی الکتریکی تبدیل می‌شود.
اینجاست که ولتاژ به‌جای جریان افزایش پیدا می‌کند و می‌تواند تا حدود ۴۰ ولت بالا برود.

نقش خازن در صاف کردن ولتاژ

ولتاژ خروجی از سلف بین ۰ تا ۴۰ ولت در نوسان است. این نوع ولتاژ به‌درد بک‌لایت یا نمایشگر نمی‌خورد.
برای همین چند خازن در مسیر قرار می‌گیرند تا ولتاژ را صاف کنند.
خازن‌ها در لحظه شارژ می‌شوند و زمانی که ولتاژ افت می‌کند، انرژی ذخیره‌شده خود را به مدار برمی‌گردانند.
در نتیجه، میانگین ولتاژ خروجی حدود ۲۰ ولت ثابت و خطی خواهد شد.

این همان ولتاژ DC صاف و پایدار است که نمایشگر LCD نیاز دارد.

دیود؛ جداساز حیاتی در افزایش ولتاژ

وجود دیود بین بخش سوئیچینگ (سلف + آی‌سی) و بخش خازن‌ها حیاتی است.
دیود اجازه می‌دهد ولتاژ بالا فقط در یک جهت عبور کند و جلوی برگشت آن را می‌گیرد.
اگر دیود حذف شود و مسیر سیم‌کشی شود، بک‌لایت از کار می‌افتد چون خازن‌ها عملکرد سوئیچینگ را مختل می‌کنند.

البته در تست‌های عملی مهندس مهدی روحی دیده ایم که اگر همزمان خازن‌ها و دیود حذف شوند، بک‌لایت روشن می‌شود.
اما این روشن شدن باعث داغ شدن شدید بک‌لایت می‌شود و آن را غیرقابل استفاده می‌کند.

فیدبک آی‌سی و کنترل افزایش ولتاژ

پس از دیود، معمولاً یک مسیر فیدبک وجود دارد که دوباره به داخل آی‌سی بازمی‌گردد.
این فیدبک چند وظیفه دارد:

1. 📌 جلوگیری از افزایش بیش از حد ولتاژ (OVP یا محافظت در برابر ولتاژ بالا)
2. 📌 کنترل فرکانس و دامنه سوئیچینگ
3. 📌 اطمینان از حذف کامل موج مربعی بعد از دیود

این مکانیزم باعث می‌شود ولتاژ خروجی همیشه در بازه‌ای امن و قابل‌استفاده برای LCD قرار داشته باشد.

چرا سلف‌ها گاهی جهت‌دار هستند؟

در بعضی مدارها، روی سلف علامت جهت مشاهده می‌شود.
اگر آن را برعکس نصب کنید، معمولاً مدار همچنان کار می‌کند.
اما مهندسان طراحی برد، جهت سلف‌ها را بر اساس محاسبه تداخلات الکترومغناطیسی انتخاب کرده‌اند.
با رعایت جهت درست، میدان‌های مغناطیسی قطعات یکدیگر را خنثی می‌کنند و تلفات انرژی کمتر می‌شود.

این نکته ظریف در آموزش تعمیرات موبایل و کار با بردهای متراکم بسیار اهمیت دارد.

سوالات متداول درباره افزایش ولتاژ

• چرا موبایل به افزایش ولتاژ نیاز دارد؟ چون نمایشگر و بک‌لایت LCD با ۴ ولت کار نمی‌کنند و حداقل ۲۰ ولت نیاز دارند.
• آیا حذف دیود خطرناک است؟ بله، چون باعث داغی بک‌لایت و آسیب دائمی مدار می‌شود.
• آیا همه مدارهای افزایش ولتاژ یکسان هستند؟ خیر، هر برند طراحی خاص خود را دارد ولی اساس کار مشابه است.
• چطور در نقشه‌خوانی متوجه مسیر افزایش ولتاژ شویم؟ با دنبال کردن مسیر سلف، آی‌سی و دیود به‌راحتی بخش افزایش ولتاژ مشخص می‌شود.